بررسی فراوانی قارچ های آربوسکولار میکوریزا در خاک و ریشه گیاهان دارویی باغ بوعلی سینا در همدان، ایران

مقدمه: بررسی همزیستی میان قارچ های میکوریزی آربوسکولار و گیاهان دارویی بسیار مهم است. آگاهی درباره همزیستی گونه های گیاهان دارویی با قارچ های میکوریزی آربوسکولار در سرزمین های نیمه خشک ایران بسیار اندک است. این آگاهی می تواند دانش ما را درباره زیست شناسی و بوم شناسی این گونه گیاهان افزایش دهد. مواد و روش‏‏ها: برای بررسی همزیستی آریوسکولار میکوریزا در 48 گونه گیاهی دارویی (از 9 خانواده گیاهی) از رنگ آمیزی ریشه بهره گیری شد. خاک پیرامون ریشه هر یک از آن ها جداگانه برداشت شد و ویژگی هایی از آن که می تواند بر همزیستی میکوریزی آربوسکولار نقش داشته باشد، آزمایش شد. همچنین همبستگی ویژگی های گوناگون خاک که بر همزیستی میان گیاهان و قارچ های میکوریزی آربوسکولار و اسپورزایی آنها نقش دارند، بررسی شد. نتایج: در میان گیاهان بررسی شده گیاهان شاهی، کلم، شببو، خاکشیر، چغندر، اسپناج، پنیرک، قیچ لوبیایی و باباآدم بدون همزیستی میکوریز آربوسکولی در ریشه خود بودند. کلونیزاسیون ریشه و فراوانی اسپور در خاک پیرامون ریشه گیاهان خانواده های گوناگون ناهمانند بود، به گونه ای که در گیاهان چند ساله کمی بیشتر از گیاهان یک ساله بود. از میان ویژگی های گوناگون خاک، دانه بندی و فسفر فراهم آن بر پیدایش همزیستی و همچنین، بر فراوانی اسپورها در خاک پیامد نمایان تری داشتند. بحث و نتیجه‏گیری: اگرچه همانند دیگر پژوهش ها، در بسیاری از گیاهان دارویی خانواده شببو همزیستی میکوریزی دیده نشد، ولی در میان گیاهان این خانواده گونه هایی یافت شد که دارای این همزیستی بودند. در گیاهان دارویی بررسی شده وابستگی فراوانی اسپور قارچ های میکوریزی به ویژگی های خاک بسیار بیشتر از وابستگی درصد میکوریزی شدن ریشه گیاه به ویژگی های خاک بود. افزایش درصد میکوریزی شدن ریشه گیاهان دارویی و فراوانی اسپور قارچ های میکوریزی با کاهش درصد رس و فسفر فراهم و با افزایش درصد شن خاک نشان می دهد که گیاهان برای رشد کردن در خاک های کم بارور و زیستگاه های دشوار بیشتر به این همزیستی وابسته هستند.